کد مطلب:22353 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

ترك اولي به چه معناي است؟

الف) ترك اولي به معناي ترك بهتر و سزاوارتر است. هر گاه امر داير شود بين دو كار كه هر دو خوب و پسنديده است؛ اما يكي از آن دو از اولويت خاصي برخوردار است. در اين صورت انجام آن اولي و سزاوارتر خواهد بود و ترك آن ترك اولي خواهد بود؛ مثلاً انسان پولي را مي خواهد به مستحق بدهد دو مستحق هست كه يكي خويشاوند انسان و به شدت محتاج است و ديگري از اين خصوصيت برخوردار نيست. هرگاه پول را به ديگري كه چندان محتاج نيست و خويشاوند هم نيست بدهد، ترك اولي كرده (يعني عملي را كه بهتر بوده انجام نداده است). ب ) قرينه هايي در آيات شريفه سوره «طه» وجود دارد كه مي رساند نهي خداوند (لا تقربا) نهي ارشادي بوده است نه مولوي. در آيات 117 تا 123 اين سوره خداوند مي فرمايد: «اي آدم يقين داشته باش كه اين (شيطان) با تو و همسرت دشمن است مبادا شما را از بهشت بيرون كند كه به رنج و مشكلات دچار شويد تو در بهشت نه گرسنه مي شوي و نه برهنه مي ماني و نيز نه تشنه مي شوي و نه گرماي آفتاب آزارت مي دهد». 1- خداوند در اين آيات نتيجه طبيعي خوردن از آن درخت را بيان مي كند كه خوردن آن باعث به رنج و مشقت افتادن است و نخوردن آن باعث خلود در بهشت و جاودانگي. امر ارشادي هم همين است؛ مثلاً امام معصوم به شخصي كه به مريضي سرماخوردگي دچار است بفرمايد ترشي نخور. اين نهي از خوردن ترشي حرمت آن را نمي رساند؛ بلكه مي رساند كه خوردن آن براي تو مضر است و اگر مي خواهي خوب شوي پرهيز لازم است. خداوند هم آدم را نهي از خوردن مي كند و نتيجه طبيعي عمل او (به رنج و زحمت افتادن) را براي وي بيان مي كند. 2- در ادامه آيات درباره قضيه خوردن آدم از آن درخت مي فرمايد: «آدم پروردگارش را نافرماني كرد و از پاداش او محروم شد سپس پروردگارش او را برگزيد و توبه اش را پذيرفت و هدايتش كرد خداوند فرمود از آن جا فرود آييد در حالي كه دشمن يكديگر خواهيد بود؛ ولي هرگاه هدايت من به سراغ شما آيد هر كس از هدايت من پيروي كند نه گمراه مي شود و نه در رنج خواهد بود و هر كس از ياد من روي گردان شود زندگي سخت و تنگي خواهد داشت و روز قيامت او را نابينا محشور مي كنيم». از آيه 123 به خوبي روشن است كه بحث تكليف و حرام و حلال و كيفر و پاداش مربوط به بعد از اين است؛ چرا كه خداوند اين آيات را در زمان خروج از بهشت به آدم(ع) مي فرمايد. گوشزد كردن اين مطالب به آدم موقع هبوط به دنيا (دار تكليف) قابل توجه است و اين نكته را مي رساند كه نايل آمدن به سعادت در صورت پيروي از هدايت هاي الهي است و قيامت و عذاب در صورت نافرماني، مربوط به بعد از فرود به دنيا است. 3- خداوند در اين آيات از پذيرفته شدن توبه آدم خبر مي دهد كه اگر امر مولوي بود لازمه اش اين بود كه بعد از پذيرفته شدن توبه، او را به بهشت برگرداند؛ در حالي كه اين طور نشد و نتيجه طبيعي عمل او (خروج از بهشت) سر جاي خودش باقي ماند، (تفسير الميزان، ذيل همين آيات). ج ) پاسخ اين بخش از سؤال از پاسخ سؤال هاي قبلي روشن مي شود. اجمالاً اينكه مطلب همان طور است كه شما فرموده ايد و انبياي الهي از هر گونه معصيت و نافرماني منزه و دور هستند مطلب محكم همين است. قضيه حضرت آدم و يا مسائلي از اين قبيل كه در قرآن راجع به انبيا آمده از متشابهات قرآن است و اسرار و حكمتهايي در آن نهفته است كه بر ما روشن نيست. ضمناً از سؤال شما اين طور فهميده مي شود كه رعايت نكردن مسائل اخلاقي و عمل به مكروهات و ترك مستحبات را از مصاديق امر ارشادي مي دانيد در حالي كه چنين نيست و امر به مستحبات و ترك مكروهات هم از مصاديق امر مولوي است منتها نسبت به واجبات و محرمات از حيث شدت و ضعف فرق مي كند با دقت در پاسخهاي قبلي معني امر و نهي ارشادي روشن مي شود.